Cultuureducatie: een verkenning

Expertmeeting 2015
Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst, Utrecht

Op 29 mei 2015 organiseerde het Meesterschapsteam Cultuureducatie in samenwerking met het LKCA een eerste Expertmeeting, met als doel te inventariseren welke behoeften er leven in het veld aangaande de toekomst van het onderwijs en onderzoek op het gebied van cultuureducatie in de Nederlandse instellingen van hoger onderwijs. Met ongeveer 70 aanwezigen kon de bijeenkomst rekenen op een grote opkomst. In een elftal aansprekende ‘TED-Talks’ reflecteerden deskundigen van met name universiteiten en hogescholen op de huidige stand van zaken van het cultuur-educatief onderwijs en onderzoek en waar volgens hen belangrijke gaten liggen. In de discussie na afloop van elk van de drie sessies werd door vele aanwezigen met verve gediscussieerd over de te berde gebrachte thematiek. Omwille van de vorm van het verslag is er voor gekozen alleen de sprekers met name te noemen. Dat laat onverlet dat voor het verslag ook de rijke aanvullingen uit het publiek zijn gebruikt, waarvoor we alle aanwezigen graag willen bedanken.

Doelen van cultuuronderwijs

Eén van de thema’s die op de bijeenkomst aan de orde kwam, was het doel van cultuureducatie en het belang van de theoretische basis daarvan. Barend van Heusden, hoogleraar cultuur en cognitie aan de Rijksuniversiteit Groningen, schetste de ontwikkeling van het cultuuronderwijssinds de negentiende eeuw, waarbij doelen als waardenoverdracht, persoonlijke ontwikkeling en het leren van ambachtelijke vaardigheden centraal stonden. Volgens hem zou cultuuronderwijs echter ook kennis en inzicht moeten verschaffen in cultuur. Het gebrek aan dit soort theoretische kennis zou mogelijk kunnen verklaren waarom er een gebrek aan waardering en legitimatie lijkt te zijn voor het cultuuronderwijs.

De basis van het cultuuronderwijs zou het theoretisch fundament moeten zijn. Dat gebrek laat zich ook illustreren door het feit dat er in Nederland nauwelijks gepromoveerden in de cultuureducatie zijn, laat staan dat daar leerstoelen voor zijn ingericht. Van Heusden pleitte daarnaast voor curriculumontwikkeling op het gebied van cultuureducatie in programma’s als de Educatieve Master en Minor: hierin vallen bij uitstek theorie en praktijk samen.

Door velen werd gedeeld dat cultuureducatie bij uitstek een vormende of humaniserende waarde heeft, en dat het van belang is dat de docent of educator een belanghebbende visie of achtergrond heeft die hij kan uitdragen aan nieuwe generaties. Multi-perspectiviteit, (zelf-)reflectie, een florerende schoolcultuur en het aangaan van een (hoogwaardige) dialoog zijn voorbeelden van kernwaarden van cultuureducatie. Het kind wordt door cultuureducatie gevormd tot een levenskunstenaar.