Erfgoedonderwijs: actuele thema’s

Erfgoedobjecten en verhalen: tussen beleving en reflectie

Beleving is een aspect dat vaak wordt geassocieerd met erfgoedonderwijs. Het ervaren, voorstellen, inleven en oproepen van emoties zijn zaken waar cultureel erfgoed een belangrijke rol in zou kunnen spelen. De vraag is echter hoe dit beleven in verband staat met leren.

Carla van Boxtel (Universiteit van Amsterdam) lichtte toe dat ervaren zowel cognitieve als affectieve aspecten heeft en dat het maken van de stap van ervaren naar leren ook meer vereist. Van concreet ervaren gaat het naar reflectief observeren, van waaruit abstracte conceptualisering plaats kan vinden, om tenslotte via actief experimenteren het geleerde in praktijk te brengen. Vanuit een geschiedenis-didactisch perspectief kan de beleving van erfgoed bijdragen aan historische interesse, historische beeldvorming, het inleven in historische personen, realiteitsbesef en historisch denken.

In de discussie werd de vraag opgeworpen of realiteitsbesef (het besef dat het verleden er daadwerkelijk is geweest) niet moeilijk verenigbaar is met multiperspectiviteit in een historische cultuur waarin historische gebeurtenissen via verschillende media tot mensen komen (zoals bijvoorbeeld het verhaal van Operation Market Garden in films en boeken). Volgens Van Boxtel kan dit echter juist ook positief werken, omdat het een cognitief conflict kan veroorzaken.

Aan de hand van een portret van een Nederlands admiraal uit de zeventiende eeuw demonstreerde Gundy van Dijk (Thinking Education / Het Scheepvaartmuseum) de methode van ‘visible thinking’, waarin de balans tussen beleving en reflectie concreet wordt vormgegeven. Deze methode zorgt ervoor dat je meer ziet en minder snel oordeelt. Het groepsproces stimuleert bovendien kritisch denken en probleemoplossend werken.